(Akademia Pomorska w Słupsku)

Stolemy. Kamień w świecie wyobraźni Kaszubów

Pozostałe po epoce lodowcowej narzutowe głazy swą nadnaturalną wielkością inspirowały wyobraźnię Kaszubów do tworzenia na ich temat opowieści i mitów. O tym, jak ważne dla wyobraźni ludu kaszubskiego znaczenie miały głazy narzutowe znajdziemy w wypowiedziach etnograficznych (B. Sychta). Kamień jest stałym elementem kaszubskiego krajobrazu, wyróżnikiem tak samo typowym jak woda (morze, jezioro) czy lasy pokrywające pagórki i pola. Jednakże naturalna, krajobrazowa cecha głazu została przekształcona w literaturze kaszubskiej w symbol, stając się znakiem prawa i porządku normującego ludzkie życie

Oprócz naturalnej, „polodowcowej” historii kamienia zapisanej w opowieściach kaszubskich, głazy pojawiają się w znakach równie tajemniczych, utworzonych nieznaną ręką (kulturowa pamięć o Gotach), zamieszkujących przejściowo Pomorze. Pojawiła się również w ludowej tradycji kaszubskiej oraz literaturze artystycznej idea żywych kamieni, „stolemowe” głazy, a więc siły natury, spetryfikowane istoty demoniczne lub dawni bohaterowie.