(Uniwersytet Zielonogórski)

Geografia wyobrażona w służbie powojennej „polityki miejsca”. Przypadek arkadii lubuskiej

Referat dotyczyć będzie relacji między literaturą a powojenną polityką dążącą do  kulturowego zagospodarowywania zachodnich terenów. W tym procesie szczególnie produktywny był mit arkadyjski, sfunkcjonalizowany w adaptacji osadników, którzy po wojnie przybyli na zachodnie „ziemie odzyskane”. Metaforyka osnuta wokół „miejsca szczęśliwego” (locus amoenus, otium, Ziemia Obiecana, ogród, Eden etc) konstruowała literackie obrazy lubuskiej arkadii w nawiązaniu do modelu pastoralnego, który już u swoich korzeni uzależniony był od politycznych serwitutów. W realiach polskich nie bez znaczenia były lewicowe implikacje form pastoralnych, za sprawą których mit arkadyjski był częścią „idylli skorumpowanej” i stanowił integralny element dyskursu propagandowego.

Analizując inkarnacje i przeobrażenia arkadyjskiej topiki w literaturze lubuskiej od czasów powojennych po współczesność, zwrócę uwagę także na podwójne kodowanie motywu. Mechanizm polityczny uruchamiał bowiem subwersywną wersję mitu i kontr-narrację założycielską, w centrum której znajdowała się antyarkadia − jej wyobrażenie w tym samym stopniu, co obraz arkadii, oddziałało na kształt geografii imaginatywnej regionu.