(Uniwersytet Warszawski)

Austro-Węgry fantazmatyczne w literaturze dwudziestolecia międzywojennego

Referat będzie stanowił analizę wyimaginowanych obrazów Austro-Węgier w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Analizie poddam utwory polskie (m. in. Schulza, Zegadłowicza, Wittlina) i obce (m. in. Rosenfelda, Musila i – kontekstowo – Rezzoriego). Tło moich rozważań wyznaczą motywy mityczno-arkadyjskiej „starości” monarchii oraz jej upadku. Zasadniczym przedmiotem mojego zainteresowania będą jednak figury tworzące fantazmatyczne kreacje Austro-Węgier – kreacje, w których elementy realistycznego przedstawienia splatają się z elementami twórczej wyobraźni. Ciekawym kontekstem dla reprezentacji fantazmatycznych topografii tego rodzaju były w dwudziestoleciu rozważania o Austrii fikcyjnej, stanowiącej wcielenie tzw. „idei austriackiej”.

W centrum moich rozważań znajdą się kwestie ideologicznego podłoża fantazmatycznych kreacji Austro-Węgier w literaturze dwudziestolecia oraz ich ideologicznych skutków. Jak pokażę, kreacje owe to unikalny przypadek artystycznego sukcesu w dziedzinie inżynierii duchowej, rzadko bowiem zdarza się, aby literatura tak dalece kształtowała zbiorową pamięć i wpływała na akademicką historiografię, jak to się udało autorom piszącym w międzywojniu o Austro-Węgrach. Fantazmatyczne kreacje monarchii znakomicie potwierdzają geopoetologiczną tezę o tym, że wszystkie przestrzenie – te, w których żyjemy, i te, o których czytamy – są real-and-imagined.